آلودگی هوا یکی از معضلات جدی کلان‌شهرهای ایران است که سالانه جان هزاران نفر را به خطر می‌اندازد. بخشی از این آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده و کاتالیست‌های مستعمل و غیرفعال آن‌هاست. در چنین شرایطی، بازیافت کاتالیست‌های مستعمل نه‌تنها یک ضرورت زیست‌محیطی است بلکه به یک فرصت اقتصادی و راهبردی تبدیل شده است.
کاتالیست‌ها در خودروها نقش حیاتی در کاهش گازهای آلاینده مانند مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌های نسوخته دارند. اما عمر مفید این کاتالیست‌ها محدود است و پس از مدتی کارایی خود را از دست می‌دهند. اگر این کاتالیست‌های مستعمل بدون بازیافت رها شوند:
به منابع ارزشمند فلزات گرانبها مانند پلاتین، پالادیم و رودیوم آسیب می‌رسد.
به جای کاهش آلودگی، به آلودگی‌های جدید دامن می‌زنند.
با بازیافت صحیح کاتالیست‌ها:
فلزات گرانبها به چرخه تولید بازمی‌گردند.
وابستگی به واردات مواد اولیه کاهش می‌یابد.
آلودگی ناشی از دفن و سوزاندن پسماندهای صنعتی کمتر می‌شود.
در ایران که بخش قابل توجهی از آلودگی هوا به دلیل تردد خودروهای فرسوده است، نوسازی ناوگان کافی نیست. باید به صورت همزمان روی بازیافت کاتالیست‌های مستعمل تمرکز شود. با جمع‌آوری و بازفرآوری این کاتالیست‌ها:
می‌توان کاتالیست‌های جدید و استاندارد تولید کرد.
سوخت مصرفی پاک‌تر می‌شود.
انتشار گازهای سمی مانند بنزن، سرب و گوگرد کاهش می‌یابد.
در بازدید اخیر مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران و استاندار تهران از یکی از کارخانه‌های بازیافت کاتالیست، بر نقش کلیدی صنایع دانش‌بنیان در توسعه فناوری‌های زیست‌محیطی تاکید شد. حسن عباس‌نژاد در این بازدید اعلام کرد:
“بازیافت پسماندهای صنعتی مانند کاتالیست‌ها نه تنها باعث کاهش زباله‌های دفنی می‌شود، بلکه به بازگشت مواد ارزشمند به چرخه تولید و کاهش مصرف منابع طبیعی کمک می‌کند.”
او همچنین به اهمیت تولید کاتالیست‌های جدید با قابلیت کاهش بنزن، سرب و گوگرد اشاره کرد که تاثیر مستقیمی بر بهبود کیفیت هوا و انطباق با استانداردهای جهانی دارد.
برای کشوری مانند ایران که هم با بحران آلودگی هوا و هم با محدودیت منابع روبه‌روست، بازیافت کاتالیست‌های مستعمل به یک الزام ملی تبدیل شده است. توسعه زیرساخت‌های بازیافت و حمایت از شرکت‌های فناور در این حوزه، می‌تواند:
آلودگی هوا را کاهش دهد.
منابع طبیعی را حفظ کند.
اقتصاد چرخشی را تقویت کند.
توجه به بازیافت صنعتی، به ویژه در حوزه کاتالیست‌ها، نه فقط یک انتخاب، بلکه بخشی از راه‌حل بحران‌های زیست‌محیطی امروز ایران است.
